Staðan í kjaraviðræðum
Erfiður róður hjá samninganefndum.
Eins og flestum er kunnugt um standa yfir
samningaviðræður Verkfræðingafélags Íslands (VFÍ) við ríkið, Reykjavíkurborg,
Félag ráðgjafaverkfræðinga/SA og Orkuveituna. Sveitarfélögin hafa enn ekki
gefið sér tíma til að hefja viðræður við samninganefnd félagsins og vísa til
þess að stærri hópar gangi fyrir. ST hefur einnig hafið samningaviðræður við
ríki og Reykjavíkurborg.
Það er sammerkt með öllum
þessum viðræðum að viðsemjandinn víkur ekki frá þeirri launastefnu sem nú þegar
hefur verið gefin út á markaði, þ. e. fjögurra ára samningur með 3,25% hækkun
fyrsta árið og 3,5% næstu þrjú árin. Skiptir þá engu sú staðreynd að kaupmáttur
verkfræðinga og tæknifræðinga, og annarra háskólahópa, hefur ekki aukist frá
aldamótum á meðan kaupmáttur ófaglærðra hefur hlutfallslega aukist um 29% frá
aldamótum (skv. skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands um kjör verkfræðinga og tæknifræðinga 2000-2022).
Vegna sumarleyfa hefur verið gert hlé á viðræðum við FRV og Orkuveitu Reykjavíkur.
Þann 21. júní var tölvupóstur sendur til félagsmanna sem heyra undir FRV samninginn með upplýsingum um stöðu mála í viðræðunum. Þar kom meðal annars fram að samninganefnd
FRV/SA ákvað að beina þeim tilmælum til aðildarfyrirtækja FRV að
hrinda í framkvæmd þeim almennu launabreytingum sem samið hefur verið um á
vinnumarkaði, þ.e. 3,25% og að lágmarki kr. 23.750 frá og með 1. apríl
2024.
Gert hefur verið hlé á viðræðum við Ríki og Reykjavíkurborg fram yfir sumarfrí aðila.
Samningaviðræður ekki réttnefni
Samninganefndir félagsins hafa hist og borið saman bækur sínar. Mikil óánægja er með gang mála við samningaborðið og samninganefndir sammála um að samningaviðræður séu ekki réttnefni. Samninganefndum er afhentur fjögurra ára samningur sambærilegur þeim sem Efling og VR gerðu fyrr á árinu og minnst var á hér að ofan. Innihald slíks samnings þýðir að enn minnkar bilið á milli ófaglærðra og háskólamenntaðra. Verkfræðingafélagið hafði enga aðkomu að þeim kjarasamningum heldur fóru þær samningaviðræður fram á milli Samtaka atvinnulífsins annars vegar og stéttarfélaga innan vébanda Alþýðusambands Íslands á almennum vinnumarkaði hins vegar. Heildarkostnaðarmat þeirra samninga hefur verið áætlað í kringum 17,2% á þessum fjórum árum og þar af hefur hvert félag haft um 0,7% til ráðstöfunar í sérkröfur sem eingöngu á við það umhverfi sem þeir starfa í. Sem dæmi hefur verið nefnt að þessi 0,7% gætu nýst í meiri orlofsávinnslu, hærra framlag í sjóði, leiðréttingu á launatöflum og öðru sem félagsmenn viðkomandi félags hafa óskað eftir. Þetta breytir engu um stóru myndina um hversu háskólamenntaðir hafa dregist aftur úr.
Rétt er að minna á að Verkfræðingafélag Íslands var aðili
að yfirlýsingu 22 stéttarfélaga háskólamenntaðra í marsmánuði sl. Þar var minnt
á hvernig ítrekaðar krónutöluhækkanir í síðustu kjarasamningum hafa leikið
þennan hóp og var úrbóta krafist.
Niðurstaðan; áframhaldandi kjararýrnun og öfug launaþróun fyrir háskólamenntaða.
Samingsumboðið til SA
Flest hálfopinber fyrirtæki hafa framselt samningsumboð sitt til Samtaka atvinnulífsins og það hefur Félag ráðgjafarverkfræðinga einnig gert. Á þeim vettvangi hefur stefnan verið sú að launaliður er ekki ræddur heldur er starfsmönnum gert að sækja sér launahækkanir í launaviðtölum. Reynsla félagsmanna af launaviðtölum er misjöfn. Í sumum tilfellum er vísað til þess að ekki sé svigrúm til hækkana eða að atvinnurekendur skýla sér á bak við jafnlaunavottun. Réttur til hækkana er einnig of óljós í slíkum samningum. Í kjarasamningi VFÍ við SA, sem er viðmiðunarsamningur á almennum markaði, er sagt að „launakjör háskólamanna ráðast af því sem um semst á markaði.“ Sumir atvinnurekendur kjósa að túlka samninginn á þann veg að einungis komi til launahækkana í launaviðtölum og neita að fara eftir lágmarkshækkunum sem orðið hafa hjá öðrum hópum.
Tölur sýna að kaupmáttur sérfræðinga á íslenskum vinnumarkaði hefur ekki aukist með sambærilegum hætti á undanförnum áratugum og hjá ófaglærðu starfsfólki. Sú þróun er til þess fallin að letja einstaklinga að sækja sér æðri menntun. Launaþróunin sýnir að menntun er ekki metin til launa með sama hætti og áður. Þó flestir geti tekið undir að viss launajöfnuður sé af hinu góðu er nauðsynlegt að launasetning taki ávallt mið af menntun, reynslu starfsfólks og eftirspurn á vinnumarkaði. - Hið síðastnefnda á sérstaklega við um verkfræðinga og tæknifræðinga þar sem skortur er á tæknimenntuðu fólki.
Samninganefndir VFÍ hafa ekki setið auðum höndum þó stundum þurfi þær að bíða óþarflega lengi eftir fundum með viðsemjendum. Nefndirnar hafa hist á fundum í Verkfræðingahúsi, farið yfir stöðu mála og borðið saman bækur sínar. Einnig hafa þær fengið upplýsingar úr ýmsum áttum, til dæmis gögn frá kjaratölfræðinefnd og fræðslu um jafnlaunavottun. Það er ljóst að launagreiðendur eru margir hverjir á villigötum með hvernig þeir nota jafnlaunavottun sem afsökun í launaviðtölum fyrir því að ekki sé hægt að hækka laun.
Stjórn Kjaradeildar VFÍ fylgist vel með gangi mála og fer yfir stöðuna á aukafundum þegar þörf þykir.
Fréttin var fyrst birt 7. júní 2024 og er uppfærð reglulega.
Skýring:
Stéttarfélag tölvunarfræðinga og Stéttarfélag
byggingafræðinga eru með þjónustusamning við Verkfræðingafélagið á sviði
kjaramála. Skrifstofa VFÍ vinnur því að kjarasamningsgerð fyrir þessi félög.